Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2013
Στο πρόσωπο των μεταναστών η Χρυσή Αυγή εξευτελίζει τον Χριστό
Ημερομηνία δημοσίευσης: 27/01/2013 εφημερίδα ΑΥΓΗ
Την Τετάρτη ολοκληρώθηκε το διήμερο συνέδριο «Εκκλησία και
Αριστερά», που οργάνωσε το Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ. Για το σημαντικό
αυτό συνέδριο δημοσιεύουμε μια σύντομη αποτίμηση τριών από τους
συμμετέχοντες (Α. Καρίτζης, Χρ. Λάσκος, Ευ. Λιάντης), καθώς και την
ομιλίας του μητροπολίτη Σισανίου και Σιατίστης Παύλου (με μικρές
περικοπές) για το μεταναστευτικό.του μητροπολιτη Σισανιου και Σιατιστης Παυλου
Για μένα, σαν ποιμένα, ο μετανάστης μπορεί να αποκαλυφθεί ως ο ελάχιστος αδελφός του Χριστού, ως ο ξένος τον οποίο πρέπει να φροντίσω, και η στάση μου απέναντί του θα κρίνει την ποιότητα της σχέσης μου με τον Χριστό. Ο μετανάστης είναι πρόκληση για τη γνησιότητα της ιερατικής, χριστιανικής και ανθρώπινης αυτοσυνειδησίας μου· και τούτο γιατί εγώ, πέρα από κάθε άλλο, γνωρίζω ότι το μέτρο της ανθρώπινης αξίας είναι η Ενανθρώπιση του Θεού. Γιατί περισσότερο από κάθε άλλον οφείλω να θυμάμαι ότι αυτός ο μετανάστης μπορεί να είναι ένας από αυτούς που θα έλθει από ανατολών και δυσμών και θα ανακληθεί στη Βασιλεία του Θεού και εγώ ως υιός της Βασιλείας να μείνω απέξω. Ο λόγος και η πράξη του Χριστού δεν αφήνουν περιθώρια για την όποια διαπραγμάτευση αυτής της αλήθειας. Δεν μπορούμε να διαπραγματευθούμε αυτή την αλήθεια στο όνομα κανενός εθνικισμού ή οποιουδήποτε άλλου «-ισμού».
Ποιος είναι ο μετανάστης
Θα ερωτήσει κάποιος: Για ποιον μετανάστη μιλάμε; --Για τον κάθε μετανάστη, και τον καλό και τον κακό. Για τον άνθρωπο, όπως διαμορφώθηκε μέσα στις συνθήκες της ζωής που έζησε. Ο καθένας είναι πρώτα άνθρωπος, μέτοχος της κοινής των ανθρώπων φύσεως. Ο καθένας είναι ένα πρόσωπο μοναδικό και ανεπανάληπτο. Ο κάθε άνθρωπος για τον Θεό είναι μοναδικός. Ελάτε λοιπόν τώρα να δούμε τον συγκεκριμένο άνθρωπο και να τον αντιμετωπίσουμε. Να τον γνωρίσουμε πρώτα. Να βρούμε τον τρόπο να επικοινωνήσουμε μαζί του. Να αντιμετωπίσουμε τα άμεσα προβλήματα του. Να του εξηγήσουμε τους όρους και τις συνθήκες της κοινής ζωής όλων μας. Να σταθούμε και να τον κάνουμε να σταθεί και αυτός με ευθύνη απέναντι στη ζωή του, απέναντι στη ζωή μας, απέναντι και στην παραβατικότητα του. Όλα αυτά προϋποθέτουν υπεύθυνο κράτος, συνεργαζόμενο κράτος, κράτος έτοιμο να αντιμετωπίσει προβλήματα. Ουδείς αντιλέγει ότι και το πλήθος και η ποιότητα των ξένων που ευρίσκονται στη χώρα μας, και μάλιστα σε μια εποχή σαν τη σημερινή, δεν είναι ένα τεράστιο πρόβλημα. Τα προβλήματα όμως είναι για να επιλύονται, όχι για να χρονίζουν και να σαπίζουν.
Σε καμία περίπτωση λύση δεν είναι ένας σύγχρονος, άλλου τύπου Καιάδας, λύση δεν είναι οι χωματερές ανθρώπων. Από την άλλη πλευρά, οι μετανάστες δεν είναι θέμα για εύκολη ρητορεία ούτε για αδάπανη προοδευτικότητα. Είναι εύκολο να μιλάμε για το φαγητό του μετανάστη, ποιος όμως είναι εκείνος που του μαγειρεύει για να τρώει; Με τη θεωρητική συμπαράσταση δεν χορταίνεται η πείνα του· με την καθημερινή διακονία της αγάπης και της προσφοράς ανακουφίζεται.
Τι είναι ο μετανάστης για την Εκκλησία
Ο τρόπος ζωής της Εκκλησίας είναι ο τρόπος ύπαρξης του Τριαδικού Θεού. Ο ένας κατά την ουσία και τριαδικός κατά τις υποστάσεις Θεός είναι Αγάπη. Δεν έχει αλλά είναι αγάπη. Ο κατ’ εικόνα Θεού δημιουργημένος άνθρωπος είναι ένας κατά τη φύση και πολλαπλός κατά τις υποστάσεις-πρόσωπα. Στόχος είναι ο άνθρωπος, ο κατ’ αυτόν τον τρόπον υπάρχων, να είναι και εκείνος Αγάπη. Είναι πολύ χαρακτηριστικές μερικές επισημάνσεις από το Ευαγγελικό κείμενο και την πατερική παράδοση: «Ο Θεός είναι αγάπη», «Ήμουν ξένος και συνηγάγετέ με», «Είδες τον Αδελφό σου, είδες Κύριον τον Θεόν σου».
Ο Άγιος Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος δεν μας αφήνει περιθώρια ψευδαισθήσεων: «Αυτός που λέει ότι αγαπά τον Θεό και μισεί τον αδελφό του είναι ψεύτης! Πώς μπορείς να αγαπάς τον Θεό που δεν τον είδες και να κακοποιείς τον αδελφό σου που τον βλέπεις καθημερινά;» (Α Καθολ. Ιωάννου δ, 20).
Μέσα λοιπόν από αυτή την προοπτική, ο μετανάστης είναι και αυτός άνθρωπος όπως όλοι οι άλλοι· και, την ίδια στιγμή, είναι ένας εμπερίστατος άνθρωπος, που κάτω από δύσκολες συνθήκες εγκατέλειψε την πατρίδα του αναζητώντας μια καλύτερη ζωή και ακόμη ένα θύμα όσων εμπορεύονται ανθρώπινες υπάρξεις προς ίδιον όφελος.
Δεν επιχειρώ να αγιοποιήσω τον μετανάστη, αλλά δεν δέχομαι ότι αυτός είναι παιδί ενός κατώτερου Θεού. Εάν καυχώμεθα για τον δικό μας πολιτισμό και τη δική μας πίστη, οφείλουμε όλα αυτά να τα αποδεικνύουμε στην πράξη και στην καθημερινότητα, και όχι να τα επικαλούμεθα φαρισαϊκά. Χαίρομαι που η Εκκλησία μας καθημερινά διακονεί όλους εκείνους που φθάνουν στην πόρτα της. Χαίρομαι για όλους εκείνους που διακονούν τους εμπερίστατους αδελφούς μας, εντοπίους και μετανάστες, και μαγειρεύουν καθημερινά για χάρη τους. Χαίρομαι γιατί ο λαός, παρά τις δυσκολίες του, δεν έχασε την αρχοντιά του και μοιράζεται το πιάτο του με άλλους.
Είπα προηγουμένως ότι δεν επιχειρώ να αγιοποιήσω τον μετανάστη. Στο μέτρο που ο μετανάστης ή και ο ντόπιος παρανομεί πρέπει να έχει απέναντί του μια Πολιτεία που θα επιβάλλει προς κάθε κατεύθυνση τον νόμο και τη δικαιοσύνη και δεν θα είναι παράλυτη και ανίκανη στην αντιμετώπισή τους, ώστε να παρέχει την ευκαιρία σε κάθε είδους σαπρόφυτα να την αντικαθιστούν.
Με ρώτησαν γιατί αντέδρασα στη δημιουργία κέντρου μεταναστών στην περιφέρεια της Μητροπόλεώς μου. Ο λόγος ήταν ότι αυτό το στρατόπεδο θα ήταν ένα στρατόπεδο συγκεντρώσεως, μια χωματερή ανθρώπων, αφού δεν είχε καμία υποδομή ανθρώπινης διαβίωσης, αφού θα συνιστούσε μια αθλιότητα ασυμβίβαστη με τον πολιτισμό και την παράδοσή μας. Είπα ακόμη ότι αν σ’ αυτούς τους ανθρώπους εξασφαλίσετε ανθρώπινη διαβίωση έρχομαι και εγώ να τους υπηρετήσω.
Οι μετανάστες Έλληνες και οι μετανάστες σήμερα
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πολλοί από τους Έλληνες στο παρελθόν υπήρξαν μετανάστες, κάποιοι και λαθρομετανάστες. Η Ομογένεια, όπου Γης, η οποία διαπρέπει σήμερα στους χώρους που εγκαταστάθηκε ήταν οι μετανάστες του χθες. Είναι σημαντικό επίσης να θυμόμαστε πόσο ενοχληθήκαμε όταν πριν από μερικά χρόνια οι νεοναζί στη Γερμανία κακοποίησαν συμπατριώτες μας. Εάν οι χθεσινοί δικοί μας μετανάστες είναι σήμερα καταξιωμένοι στις καινούριες πατρίδες τους, είναι γιατί συνάντησαν άλλη συμπεριφορά και άλλη αποδοχή από αυτήν που συναντάνε οι δικοί μας μετανάστες σήμερα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν και κακοποιά στοιχεία, τα οποία όμως οφείλει η Πολιτεία να τα αντιμετωπίσει. Δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία ότι η πείνα και η ανέχεια οδηγούν πολλές φορές στην παραβατικότητα. Θα κρατώ πάντα στη μνήμη μου και στην καρδιά μου την αγάπη, το ενδιαφέρον και την στοργή με την οποία αντιμετώπισε τους πρώτους μετανάστες από την Αλβανία η ενορία της πατρικής μου κατοικίας, υπό τη φωτισμένη ποιμαντική διακονία ενός σημερινού φωτισμένου επισκόπου. Τους αντιμετώπισαν με στοργή και αγάπη. Με ενδιαφέρον για τα προβλήματά τους και συμπαράσταση στις δυσκολίες τους. Σήμερα είναι εγκατεστημένοι στην πατρίδα τους και η τυχόν επίσκεψη του ταπεινού, και τότε και σήμερα, ιερωμένου είναι γι’ αυτούς αφορμή γιορτής. Όπως και θα θυμάμαι τα δύο θύματα από την ευρύτερη οικογένειά μου, τα οποία πρόσφεραν αγάπη και αντιμετώπισαν την κακοποίηση και το θάνατο από τους ευεργετηθέντες.
Ποιοι είναι οι Έλληνες και ποιοι είναι Έλληνες
Υπάρχουν όμως κάποιοι που θεωρούν τους εαυτούς τους πιο Έλληνες από τους άλλους και οι οποίοι, στο όνομα της Ελλάδος, επιχειρούν με βίαιο τρόπο να εξοντώσουν όποιον δεν είναι Έλληνας. Μπήκαν κάποια στιγμή σε ένα κατάστημα και στην αγωνιώδη παρατήρηση του φιλήσυχου καταστηματάρχη ότι είναι Έλληνας η απάντησή τους ήταν ότι δεν υπάρχουν μαύροι Έλληνες και του διέλυσαν το κατάστημα. Αλήθεια λοιπόν, ποιοι είναι Έλληνες;
Οι πρόγονοι μας είχαν πει: Έλληνες εισίν οι της παιδείας της ημετέρας μετέχοντες. Αλήθεια, ποιας παιδείας είναι μέτοχοι οι της Χρυσής Αυγής; Μπορεί αυτός που βεβαιώνει ότι στο ιατρείο μας «ασφαλώς και ΔΕΝ θα φροντίσουμε το παιδί ενός μετανάστη» να έχει ελληνική παιδεία; Πόσο σχέση έχει αυτός και οι όμοιοί του με την Αντιγόνη που λέει στον Κρέοντα «γεννήθηκα για να αγαπώ, και όχι για να μισώ» και με Εκείνον που είπε «αγαπάτε τους εχθρούς ημών;»
Η ιδεολογία της Χρυσής Αυγής ασυμβίβαστη με την Ορθόδοξη πίστη
Πρώτον, γιατί ο Χριστός σταυρώθηκε για τους ανθρώπους, και δεν σταύρωσε τους ανθρώπους. Δεύτερον, γιατί ο Θεός είναι αγάπη· αγάπη που στρέφεται επί αγαθούς και πονηρούς. Τρίτον, γιατί η ιδεολογία της Χρυσής Αυγής είναι ο παγανισμός, και όχι η Ορθόδοξη χριστιανική πίστη. Τέταρτον, γιατί η Εκκλησία σιτίζει όλους ανεξαίρετα τους αναγκεμένους ανθρώπους, και όχι μόνο τους Έλληνες. Πέμπτον, γιατί η Εκκλησία είναι του Χριστού και όχι μια εθνική Εκκλησία. Έκτον, γιατί τον Χριστό η Χρυσή Αυγή τον διώκει, τον προσβάλλει και τον εξευτελίζει καθημερινά, και το πράττει στα πρόσωπα, των προσφύγων, των μεταναστών, ακόμα και των παιδιών. Έβδομον, γιατί ο Χριστός είπε: «Εφόσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε». Δεν είναι λοιπόν ο άνθρωπος εικόνα του Χριστού όποιος και εάν είναι; Δεν είναι ένας μετανάστης, ένας πρόσφυγας, ελάχιστος, αδελφός του Χριστού; Δεν είναι ο «πλησίον» της παραβολής του Καλού Σαμαρείτη; Σύμφωνα λοιπόν με την χρυσαυγίτικη αντίληψη θα έπρεπε ο Σαμαρείτης, βλέποντας τον πληγωμένο Ιουδαίο να τον πετάξει στα σκουπίδια· τότε θα ήταν «καλός». Θέλω λοιπόν να επαναλάβω ότι κάθε εναγκαλισμός και χάϊδεμα χριστιανού ή, πολύ περισσότερο ιερωμένου, προς την Χρυσή Αυγή δείχνει μπέρδεμα φρικτό και ακύρωση της πίστης. Κανείς δεν μπορεί να παίζει εν ου παικτοίς.
Προς τους φίλους της Αριστεράς
Ένα τελευταίο λόγο σε όλους εσάς, φίλοι της Αριστεράς. Έζησα είκοσι πέντε χρόνια στο Μαντούδι της Εύβοιας όπου τα τότε μεταλλεία Σκαλιστήρη. Είναι μια μοναδική εμπειρία για μένα αυτά τα χρόνια, γιατί γνώρισα από πρώτο χέρι και την ειλικρίνεια αλλά και την καλπιά όσων ήσαν ή φορούσαν τον μανδύα του «προοδευτικού». Με όσους αληθινά ήσαν, συνεργαστήκαμε υπερασπίζοντας το ανθρώπινο πρόσωπο. Έχω λοιπόν μια εμπειρία πολύτιμη. Εκείνα τα χρόνια ήταν και οι αγώνες για το κτήμα του Μπαίκερ, που δεν το ξέρετε, αλλά η Εκκλησία ήταν η ψυχή τους. Ακούγοντας κάποιος από τους τότε παράγοντες την τοποθέτησή μου είπε ενώπιον όλων: «Εγώ δεν μπορώ να πάω πιο πέρα από τον παπα-Παύλο». Και μου ζήτησε να ομολογήσω ότι ανήκω στον δικό του πολιτικό χώρο. Χαμογέλασα και του είπα: «Δεν το λέω, γιατί δεν ανήκω. Και δεν ανήκω γιατί αν γίνω αυτό που είσαι εσύ, θα φτωχύνω. Ζώντας μέσα στην Εκκλησία νιώθω πληρότητα. Νιώθω ότι ανήκω σε όλους και μου ανήκετε όλοι. Μόλις προηγουμένως δήλωσες ότι σε περιέχω, αλλά βλέπεις ότι και σε ξεπερνώ».
Φίλοι της Αριστεράς, μήπως μείνατε πίσω αγκιστρωμένοι στη δογματική μαρξιστική αντίληψη για τη θρησκεία, χωρίς να προβληματιστείτε, πότε, με ποιες προϋποθέσεις και ποια θρησκεία είχε υπ’ όψη του, όταν είπε ό,τι είπε ο Μαρξ; Μήπως δεν ακούσατε τον Αλβέρτο Καμύ που όταν μελέτησε τη Μυστική θεολογία της Ανατολικής Εκκλησίας του Βλαδίμηρου Λόσκυ είπε πολύ χαρακτηριστικά: «Τώρα μπορούμε να μιλήσουμε με τους χριστιανούς»; Μήπως δεν ακούσατε τον Σαρτρ να κηρύττει τον θάνατο του Θεού, λέγοντας «φέρτε μου ανθρώπους πολλούς, πάνω μου, γύρω μου, για να μου κρύβουν τον ουρανό» και αργότερα να ομολογεί «σκότωσα το Θεό γιατί νόμιζα ότι με χώριζε από τους ανθρώπους, αλλά ο θάνατός Του έκανε τελεσίδικο αυτό τον χωρισμό», για να καταλήξει στην φρικτή δήλωσή του «οι άλλοι είναι η κόλαση μου»; Μήπως πρέπει να προβληματισθείτε για τον αν η δογματική αθεΐα, που απογυμνώνει τον άνθρωπο από την οντολογική του θεοείδια, αποτελεί το ισχυρότερο ιδεολογικό όπλο για την εκμετάλλευση του ανθρώπου; Μήπως και εμείς πρέπει να ξεπεράσουμε τον φόβο τον δικό σας και εσείς να ξεπεράσετε τον φόβο ότι απειλείσθε από ένα Θεό που με την αγάπη Του και την θυσία Του καταξιώνει όσο τίποτε άλλο το ανθρώπινο πρόσωπο;
[Σχόλια και συζήτηση για το άρθρο στο ιστολόγιο των Ενθεμάτων]
Εκκλησία και Αριστερά: ο δύσκολος αλλά αναγκαίος διάλογος
Ένα στοίχημα που κερδήθηκε
Το συνέδριο «Εκκλησία και Αριστερά» αποτέλεσε ένα τολμηρό εγχείρημα. Σε μια περίοδο όξυνσης των παθών, καλλιέργειας ενός πολλαπλού διχασμού και εν μέσω της εξέλιξης μιας μεγάλης κοινωνικής καταστροφής, η οποία δοκιμάζει τις αντοχές του λόγου και του διαλόγου, οι οργανωτές επέλεξαν να διαμορφώσουν έναν δημόσιο χώρο συνάντησης και διαλόγου. Έναν χώρο όπου συναντήθηκαν άνθρωποι από δύο ρεύματα που εν πολλοίς διάγουν ασύμπτωτες πορείες και συναντιούνται όταν αυτές συγκρούονται πάνω σε επίδικα της συγκυρίας.
Οι οργανωτές διέγνωσαν ορθά ότι το τραγικό έδαφος της κοινωνικής καταστροφής που βιώνει ο λαός μας μπορεί να αλλάξει άρδην τις ορίζουσες της συνάντησης των δύο ρευμάτων. Οι διαφορές, τόσο σε θεωρητικά όσο και σε απολύτως πρακτικά ζητήματα, σχετικά με την οργάνωση πτυχών της δημόσιας σφαίρας και πολιτικής, δεν μπορεί να προσδιορίζουν την εν λόγω συνάντηση ως αποκλειστικά συγκρουσιακή και εχθρική. Αντίθετα, το κατεπείγον της υπεράσπισης της κοινωνίας που πλήττεται βάναυσα, μπαίνοντας σε ατραπούς άγνωστες και επικίνδυνες, καθιστά επιτακτική τη μετακίνηση στην κατεύθυνση της συστηματικότερης επαφής αλλά και της αναζήτησης κοινών τόπων.
Όπως φάνηκε από πολλές εισηγήσεις, αυτοί οι κοινοί τόποι δεν είναι δύσκολο να προσδιοριστούν και να καλλιεργηθούν, ενώ στην όλη ατμόσφαιρα ήταν αισθητή η ανακούφιση που προκαλεί η γνωριμία με την «άλλη» πλευρά, η οποία αποκαθιστά παρεξηγήσεις, αμβλύνει φόβους και αποτρέπει τις καρικατούρες. Επιπρόσθετα, αρκετές ομιλίες ανέδειξαν το ενδιαφέρον για την αναζήτηση πεδίων συμπόρευσης σε ζητήματα όπως το μεταναστευτικό, η έξαρση του ρατσισμού και του φασισμού, η στήριξη του πληθυσμού που υφίσταται κοινωνικό αποκλεισμό κ.ο.κ.
Στο συνέδριο, όπου πρυτάνευε αυτή η διάθεση αλληλοκατανόησης και συνεργασίας, τέθηκαν με ευθύτητα τα κρίσιμα θέματα που έχουν φέρει τα δύο ρεύματα σε αντιπαράθεση: φορολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, μισθοδοσία του κλήρου, φαινόμενα διαφθοράς στην Εκκλησία, ο χαρακτήρας του μαθήματος των θρησκευτικών, θρησκευτικά σύμβολα στον δημόσιο χώρο, διαχωρισμός κράτους-Εκκλησίας. Επιστήμονες, θεολόγοι, στελέχη της Αριστεράς και ιεράρχες κατέθεσαν αναλυτικά το σκεπτικό και τα επιχειρήματά τους, ενίοτε με πάθος και ένταση, χωρίς διάθεση να κρυφτούν οι δυσκολίες και οι διαφορές. Το αποτέλεσμα είναι σημαντικό, πιστεύω, στο βαθμό που καταγράφηκε αναλυτικά το πού βρισκόμαστε, ενώ σκιαγραφήθηκαν ενδεχόμενες συγκλίσεις χωρίς κανένας συμμετέχων, ανεξαρτήτως του ρεύματος όπου τοποθετείται, να έχει την αίσθηση ότι υπέστειλε βασικές αρχές με τις οποίες προσήλθε σε αυτό τον γόνιμο και ουσιαστικό διάλογο.
Αξίζει να σημειωθεί η πολύ μεγάλη συμμετοχή, σε όλη τη διάρκεια του συνεδρίου, με τους νέους να δίνουν τον τόνο. Η κρίση ενισχύει την ώσμωση, τον επαναπροσδιορισμό και την αναζήτηση νέων συντεταγμένων για την οργάνωση της ζωής. Ζούμε εκείνες τις σπάνιες στιγμές στην Ιστορία όπου το κατεπείγον της πολιτικής και κοινωνικής δράσης, της απάντησης σε καθημερινά αδιέξοδα συμπλέκεται με υπαρξιακά ζητήματα και θεμελιακές λογικές και επιλογές. Στο συνέδριο, η Αριστερά --μια έκφραση της κοινωνικής χειραφέτησης, παρά τις αδυναμίες και τα λάθη της-- και η Εκκλησία --μια έκφραση της υπαρξιακής αναζήτησης του ανθρώπου, παρά την καθεστωτική της σήμερα συγκρότηση και λειτουργία-- συναντήθηκαν και συζήτησαν, με ανοιχτή διάθεση.
Το συνέδριο, το οποίο αντιμετωπίστηκε με εχθρότητα και λοιδορήθηκε από διάφορες πλευρές, είναι ένα στοίχημα που κερδήθηκε. Όπως είπε ο πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας Χρ. Σταμούλης κλείνοντας, μπορεί να αποτελέσει μια νέα αρχή για τις σχέσεις των δύο ρευμάτων στο μέλλον.
Ανδρέας Καρίτζης
To αλφαβητάρι του διαλόγου
Στο συνέδριο συνθέσαμε το αλφαβητάρι του διαλόγου μας και εμπεδώσαμε την ανάγκη να πάψουμε να λειτουργούμε ως επιβιώσεις της μωρίας του παρελθόντος. Ακούσαμε ο ένας τον άλλον, και ταυτισθήκαμε με τον άλλον ξεπερνώντας τον δικό μας ένα. Η Εκκλησία δεν είναι μια κλειστή λέσχη ευσεβών κυριών, που κάθε Κυριακή πρωί συναγελάζονται φορώντας τα καλά τους. Ούτε τόπος ρητορικών πειραματισμών και αμφίβολων αισθητικών καταθέσεων. Είναι ο τρόπος για τη διδαχή της διακονίας, η φωνή που βοά στην κοινωνική έρημο αναγγέλλοντας την Αλήθεια. Και εφόσον η Αριστερά υπηρετεί την αλήθεια η Εκκλησία την περιέχει, διακονείται --έστω και ασύνειδα-- από τους ανθρώπους της και τη διακονεί.
Αυτές τις δύο πυκνές ημέρες του συνεδρίου θαύμασα την εκκλησιολογική ωριμότητα των αριστερών διανοητών και τις σοσιαλιστικές εμπεδώσεις των θεολόγων. Τα χρόνια που κοιταζόμασταν από απέναντι μας έκαναν να γνωρίσουμε καλά τη μορφή του άλλου. Όσοι, και ήταν λίγοι, διάλεξαν την αντιθετική ρητορεία φάνηκαν ως η αναγκαία δυσμορφία σε ένα όμορφο έργο, όπως το μακρινό φόντο της κόλασης στον πίνακα που αναπαριστά τον παράδεισο.
Το κοινό, που σε όλες τις συνεδρίες γέμισε την αίθουσα τελετών της Παλιάς Φιλοσοφικής, ήταν ανομοιογενές· δεν έμοιαζε με τα συνήθη ακροατήρια των επιστημονικών συνεδρίων. Σ’ αυτό έβρισκες ανθρώπους κάθε ηλικίας και κοινωνικής προέλευσης --παρότι πλειοψηφούσαν οι νέοι φοιτητές-- που ήθελαν να συμμετάσχουν ενεργά στον διάλογο. Η θεολογία μετά από χρόνια φαινόταν να αφορά την κοινωνία όχι για το σωτηριολογικό της μήνυμα αλλά για την έμπρακτη κοινωνική πρότασή της. Διαπράττοντας μία θεολογική υπέρβαση, με τη βοήθεια της ποιητικής ορολογίας του More, θα μπορούσα να πω ότι το ζητούμενο από την Εκκλησία ήταν η αντίληψή της για την προσέγγιση της ευτοπίας.
Ως απότοκα του συνεδρίου, κρατώ την απαλλαγή από τον φόβο της ιδεολογικής και πρακτικής προσέγγισης μεταξύ Εκκλησίας και αριστερών κινημάτων και την αλληλοπεριχώρηση ιδεών και επιχειρημάτων, ώστε ήδη να διαφαίνεται ο θεμέλιος τόπος για μια νέα θεολογία της Αριστεράς.
Ευστάθιος Χ. Λιανός-Λιάντης
Το «παράπονο» της Αριστεράς
Λίγες μέρες έχουν περάσει από όταν τελείωσε το Συνέδριο «Εκκλησία και Αριστερά», και η αίσθηση πως κάτι ιδιαίτερα σημαντικό συνέβη στη διάρκειά του, στον πρώτο όροφο της παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής, είναι ακόμη έντονη.
Αν έπρεπε να εντοπίσω ένα πράγμα που μου έκανε εντύπωση αυτό ήταν η πολύ μεγάλη παρουσία νέων ανθρώπων από τον θεολογικό χώρο, φοιτητών και φοιτητριών, που σαν να περίμεναν από καιρό μια τέτοια ευκαιρία συνάντησης και έντονης ανταλλαγής απόψεων, διαφωνιών και συγκλίσεων. Και όσοι από τη ριζοσπαστική Αριστερά συμμετείχαμε αποκτήσαμε τη δυνατότητα να αντιληφθούμε πως ο δημοκρατικός κομμουνισμός της εποχής μας μπορεί να βρει έναν πολύ καλό, προσεκτικό και ευφυή συνομιλητή στο πρόσωπο αυτών των νέων ανθρώπων.
Πολύ περισσότερο, μάλιστα, όταν η εμπειρία αυτών των δύο ημερών μας έδειξε πως ανάμεσά μας, μεταξύ των πιο συνεπών και δραστήριων μελών μας --και όχι μόνο μεταξύ των πρόσφατων ψηφοφόρων μας-- υπάρχουν άνθρωποι με έντονο το θρησκευτικό συναίσθημα. Μια από τις καλές συντρόφισσες της τοπικής κέντρου Θεσσαλονίκης μου έλεγε, μετά από το τέλος της πρώτης συνεδρίας, πόσο αποενοχοποιητικά λειτούργησε για την ίδια η συζήτηση, που έγινε στη διάρκειά της.
Μετά το τέλος της ομιλίας μου, ένας από τους ανθρώπους που την παρακολούθησαν προσεκτικά, αρκετά μεγάλης ηλικίας, με παρότρυνε, εκεί μπροστά στους συμμετέχοντες επισκόπους και άλλους ιερωμένους, να του πω ποιο είναι το μεγαλύτερο παράπονο που έχει η Αριστερά από την Εκκλησία. Αφού διευκρίνισα πως για το συγκεκριμένο ζήτημα δεν υπάρχει δεσμευτική απόφαση κάποιου κομματικού οργάνου (!), απάντησα: Όχι παράπονο, αλλά μεγάλη μου απορία είναι πώς πολλοί άνθρωποι της Εκκλησίας καταφέρνουν να νιώθουν κοντύτερα στην καπιταλιστική θέσμιση της ζωής, από ό,τι σε αυτήν που διακηρύσσει, και για την οποία παλεύει επί αιώνες, το κομμουνιστικό ή το αναρχικό κίνημα, οι αγωνιστές των οποίων, όπως ακριβώς και τα ευαγγέλια, δεν είναι μόνο υπέρ των φτωχών, αλλά, πράγμα που είναι το ίδιο, και εναντίον των πλουσίων και --με τα λόγια του μεγάλου θεολόγου του 20ού αι. Karl Barth-- του «σχεδόν απόλυτα δαιμονικού» συστήματος, που τους παράγει και τους συντηρεί. Νομίζω, πως, ως άνθρωπος της Εκκλησίας ο ίδιος, ικανοποιήθηκε.
Κώστας Γαβράς: "Αντίσταση στη χυδαιότητα της εξουσίας"
Κώστας Γαβράς: "Αντίσταση στη χυδαιότητα της εξουσίας"
Ημερομηνία δημοσίευσης: 27/01/2013 εφημερίδα ΑΥΓΗ
Το
σύστημα του τραπεζικού κεφαλαίου είναι σαν ένας στρατός που πρέπει να
κερδίσει έναν πόλεμο. Και βρισκόμαστε σε πόλεμο σήμερα, χωρίς σύνορα,
έναν πόλεμο που είναι ταυτόχρονα παγκόσμιος αλλά και εμφύλιος σε κάθε
χώρα
* Το πλήθος του κόσμου που πλημμύρισε τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών πριν από δύο εβδομάδες για να σας ακούσει, ήταν σαν να περίμενε μια αχτίδα φωτός από εσάς, μέσα στην κρίση που βιώνει...
Δεν έχω φως να προσφέρω, απλά ζω τα πράγματα από κάποια απόσταση και η οπτική μου είναι λίγο διαφορετική, ίσως βοηθάει... Η δουλειά μου είναι να θέτω ερωτήματα, δεν έχω τις απαντήσεις. Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι τραγική, οι Έλληνες πολιτικοί ηγέτες έχουν τεράστια ευθύνη για ό,τι συμβαίνει σήμερα. Όμως δεν λέγεται συχνά ότι χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Βρετανία ώθησαν την Ελλάδα σε αυτή την κρίση, διόγκωσαν το ελληνικό χρέος, ώστε η Ελλάδα να αγοράζει τα προϊόντα τους, και μάλιστα τα οπλικά συστήματα.
Αλλά είναι δυνατόν να βγαίνει ένας πολιτικός, πρώην υπουργός εδώ στην Ελλάδα και να λέει πως πήρε μια λίστα, τόσο σημαντική, σε αυτή την κρίσιμη περίοδο για τη χώρα, και την έχασε; Μου φαίνεται απίστευτη "αθωότητα". Όλη η Γαλλία γελάει με αυτό.
* Ποια είναι η "ελληνική ιδιαιτερότητα" της κρίσης κατά τη γνώμη σας;
Στην Ελλάδα για πολλά χρόνια είχε δημιουργηθεί ένα διεφθαρμένο πελατειακό σύστημα - ουσιαστικά έχει την καταγωγή του από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Το πρόβλημα είναι ότι αυτοί που υφίστανται τις συνέπειες σήμερα, εκτός από κάποιον υπουργό που μπορεί να πάει στη φυλακή, δεν είναι εκείνοι που πλούτισαν με αυτές τις δουλειές, αλλά οι απλοί άνθρωποι, οι φτωχοί, που γίνονται όλο και πιο φτωχοί και αβοήθητοι. Υπάρχει μια χυδαιότητα της εξουσίας που είναι εξωφρενική. Η αντίσταση είναι αναγκαία, αλλά για μένα το πρώτο βήμα αντίστασης είναι με την ψήφο μας. Οφείλουμε όταν ψηφίζουμε, να επιλέγουμε ανθρώπους κατάλληλους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Πρέπει να ξέρουμε ποιους διαλέγουμε και γιατί τους διαλέγουμε. Αυτό είναι το πρόβλημα. Και κυρίως είναι ένα πρόβλημα ελληνικό, εδώ και πάρα πολλά χρόνια.
* Ξέρετε, ακριβώς γι' αυτό το λόγο, πολλοί από τους ανθρώπους που σας σέβονται και σας αγαπούν εδώ στην Ελλάδα, ξαφνιάστηκαν δυσάρεστα όταν σας είδαν στο Παρίσι σε εκείνη την εκδήλωση προς τιμήν σας, πριν από μήνες, να είστε δίπλα - δίπλα με τον Θόδωρο Πάγκαλο, έναν άνθρωπο που έχει ταυτιστεί πλήρως με το σύστημα που κυβέρνησε για χρόνια την Ελλάδα και ευθύνεται για τη σημερινή κρίση...
Εδώ υπάρχει μια παρεξήγηση. Κι εγώ ξαφνιάστηκα πάρα πολύ όταν έφτασα σε εκείνη την εκδήλωση και είδα εκεί τον Πάγκαλο, ήμουν κατάπληκτος, κανείς δεν με είχε ενημερώσει ότι θα ήταν παρών. Τον Πάγκαλο τον γνωρίζω πολλά χρόνια... Βέβαια, όταν ξεκίνησαν τα επεισόδια, είπε, σωστά, στους φοιτητές "Απόψε η βραδιά είναι για τον Γαβρά, αν θέλετε να μιλήσετε μαζί μου, ελάτε αύριο στην πρεσβεία να τα πούμε", αλλά εκείνοι αρνήθηκαν...
* Δεν με παραξενεύει καθόλου που αρνήθηκαν, τόσα χρόνια ακούμε τον δικό του μονόλογο... Η διαφθορά στην Ελλάδα τα τελευταία τριάντα χρόνια συνδέθηκε με μία κατ' όνομα σοσιαλιστική διακυβέρνηση, αυτή του ΠΑΣΟΚ...
Ναι, όπως το λέτε, "κατ' όνομα". Όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου ήρθε στην εξουσία, είχε όλη τη δύναμη, τη λαϊκή υποστήριξη, να αλλάξει τα πράγματα, αλλά κάποια στιγμή σταμάτησε...
* Πιστεύατε τότε στον Ανδρέα Παπανδρέου;
Ξέρετε, εγώ δεν πιστεύω σε τίποτα... Δεν είμαι άνθρωπος της πίστης.
* Ελπίζατε, έστω;
Ναι, βέβαια, είχα ελπίδες για τον Ανδρέα Παπανδρέου... Τα πρώτα τρία - τέσσερα χρόνια, ναι. Αλλά από μακριά...
* Τον ερχόμενο Μάιο συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη, που απεικονίσατε τόσο παραστατικά και με διεθνή απήχηση στο "Ζ". Σίγουρα πολλά έχουν αλλάξει από τότε, αλλά βλέπετε να έχουν επιβιώσει και κάποια στοιχεία της εποχής εκείνης;
Α, ναι, βέβαια, όταν ένας εισαγγελέας παρεμβαίνει και απαγορεύει σ' έναν δημοσιογράφο να δημοσιεύσει την περίφημη λίστα, τι να πω... Αρκετά πράγματα έχουν καλυτερέψει, πάντως, από την εποχή της δολοφονίας του Λαμπράκη, αλλά αν πάμε σε αυτούς που παίρνουν 400 ευρώ το μήνα και τους πούμε ότι υπάρχει βελτίωση σε σχέση με το παρελθόν, πώς να το πιστέψουν;
* Εσείς έχετε μνήμες και από τον Εμφύλιο...
Ναι, σίγουρα η Ελλάδα έχει περάσει χειρότερες μέρες από τις σημερινές. Σήμερα υπάρχει η Χρυσή Αυγή, αλλά στο παρελθόν είχαμε τους Χίτες, το ακροδεξιό παρακράτος, τους συνταγματάρχες... Πιστεύω ότι με επιχειρήματα μπορεί να πειστεί ο κόσμος που ψήφισε τη Χρυσή Αυγή ότι όποτε πήραν την εξουσία αυτοί οι άνθρωποι, οδηγηθήκαμε στην καταστροφή.
* Ξέρετε, ήμουν στο Φεστιβάλ του Βερολίνου το 1993, όταν παρουσιάσατε εκεί την ταινία σας "Η μικρή Αποκάλυψη"... Μου είχε κάνει εντύπωση τότε ότι εσείς, ένας άνθρωπος που είχε καταγγείλει τον σταλινισμό στα ανατολικοευρωπαϊκά καθεστώτα με την "Ομολογία", το 1970, δεν είχατε καμία διάθεση να πανηγυρίσετε για την κατάρρευση του "υπαρκτού". Αντίθετα, "Η μικρή Αποκάλυψη" έβγαζε έναν έντονο προβληματισμό, μια μελαγχολία και ανησυχία για το μέλλον μετά την κατάρρευση - και είναι κρίμα που οι Έλληνες διανομείς δεν έφεραν τότε την ταινία στην Ελλάδα, πρέπει να είναι η μοναδική ταινία σας που δεν προβλήθηκε κανονικά στις αίθουσες εδώ...
Μα φυσικά, και εγώ, και κάποιοι άλλοι εκείνη την εποχή πιστεύαμε ότι η κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ ήταν μια αρνητική εξέλιξη, ότι θα το πληρώναμε αυτό στο μέλλον, όπως και έγινε. Υπήρχαν και αρνητικά και θετικά σε αυτά τα καθεστώτα. Ίσως το πιο αρνητικό ήταν η πλήρης υποταγή των αριστερών των άλλων χωρών στη Σοβιετική Ένωση...
* Από την εποχή που γυρίζατε ταινίες με τον στενό συνεργάτη σας Φράνκο Σολίνας τι έχετε κρατήσει;
Ο Σολίνας ήταν "στρατευμένος", αλλά μέχρι ένα σημείο. Ήταν μέλος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος αλλά είχε και διαφωνίες, κάποια στιγμή είχε απομακρυνθεί... Εγώ δεν πιστεύω ότι ο κινηματογράφος μπορεί να δώσει λύση στα τεράστια προβλήματα που υπάρχουν, δεν είναι αυτός ο ρόλος του, ούτε του κινηματογράφου ούτε του σκηνοθέτη.
Ο κινηματογράφος είναι ένα θέαμα, όπως το αντιλαμβάνονταν οι αρχαίοι Έλληνες με το θέατρο, ένα θέαμα όπου μέσα εκεί ο θεατής εμπλέκεται συναισθηματικά... Και βέβαια, προσωπικά για μένα, ο κινηματογράφος είναι ένα μέσο αντίστασης.
* Η τελευταία σας ταινία, το "Κεφάλαιο", που προβάλλεται ήδη στις ελληνικές αίθουσες, είναι μια ιστορία για τους ανθρώπους που κινούν τα νήματα στο μεγάλο χρηματοπιστωτικό «παιχνίδι» των τραπεζών και των χρηματιστηρίων. Προετοιμάζοντας την ταινία, συναντηθήκατε με ορισμένους από αυτούς...
Είναι άνθρωποι συγκροτημένοι, με εντυπωσιακή μόρφωση, αλλά υπηρέτες ενός απάνθρωπου μηχανισμού που μοναδικό σκοπό έχει το κέρδος. Και το χρήμα δεν είναι καν μέσο, είναι σκοπός... Θυμάμαι πως οι περισσότεροι από αυτούς μου έλεγαν πως είναι απαραίτητο η κυβέρνηση να κάνει νόμους που να οριοθετούν τη δράση των τραπεζών. Αλλά όταν ο Ολάντ θέλησε να περάσει τέτοιους νόμους, οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι ξεσηκώθηκαν και αντέδρασαν, οι ίδιοι άνθρωποι που κατ’ ιδίαν λίγους μήνες πριν έλεγαν στις συζητήσεις μας ακριβώς το αντίθετο. Είναι ελκυστικοί άνθρωποι αλλά και μεγάλοι υποκριτές, κανείς δεν κατηγορεί τη δική του τράπεζα, πάντα φταίει μια άλλη, σίγουρα οι Αμερικάνοι ή οι Γερμανοί, οι Ελβετοί...
Πίσω από τη γοητεία τους και την καλλιέργεια κρύβεται μια πολύ σκοτεινή πλευρά. Αυτή τη σκοτεινή περιοχή προσπάθησα να περιγράψω στην ταινία μου. Θυμάμαι μού έλεγαν "φοβόμαστε ότι στην ταινία θα μας παρουσιάσετε σαν τους συνταγματάρχες στο 'Ζ'". Και τους απαντούσα, όχι, οι συνταγματάρχες μας ήταν γελοίοι άνθρωποι, εσείς είστε πολύ έξυπνοι...
* Ωστόσο, οι μηχανισμοί που βρίσκονται στην υπηρεσία αυτών των ανθρώπων έχουν κάποια κοινά σημεία με τον στρατό, είναι μηχανισμοί που συνθλίβουν ανθρώπους...
Ναι, πραγματικά, το σύστημα του τραπεζικού κεφαλαίου είναι σαν ένας στρατός που πρέπει να κερδίσει έναν πόλεμο. Και βρισκόμαστε σε πόλεμο σήμερα, χωρίς σύνορα, έναν πόλεμο που είναι ταυτόχρονα παγκόσμιος αλλά και εμφύλιος σε κάθε χώρα. Αλλά και τα κορυφαία στελέχη τους έχουν εκπαιδευτεί εδώ και χρόνια, σταδιακά, σαν στρατιωτικοί, έχουν μάθει ότι είναι "αποδεκτό" ένα ποσοστό απωλειών του ανθρώπινου δυναμικού και κανείς δεν θα τους κατηγορήσει γι' αυτό.
Όταν απολύουν χιλιάδες ανθρώπους, έχουν μάθει να τα δέχονται αυτά σαν κάτι το απολύτως φυσικό. Πώς είναι δυνατόν το χρήμα να αλλάζει τόσο πολύ τους ανθρώπους; Δεν έχω την απάντηση σ' αυτό. Αν μια ιδεολογία μού έδινε απάντηση, ίσως να την ακολουθούσα, αλλά, ξέρετε, στην ηλικία μου έχω δει πολλά πράγματα... Για παράδειγμα, προέρχομαι από πολύ θρησκευόμενη οικογένεια, ήμουν και εγώ θρήσκος, και στη Γαλλία απέρριψα εντελώς τη θρησκεία.
* Πώς ξεκινήσατε να συναρμολογείτε την ιστορία του "Κεφαλαίου";
Έπεσε κάποια στιγμή στα χέρια μου ένα μικρό βιβλίο, κάπου εκατό σελίδες, με τίτλο 'Ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός' ('Le capitalisme total'). Ο συγγραφέας του, ο πρώην τραπεζίτης Ζαν Πεϊρελεβάντ, περιγράφει τη σημερινή δημοκρατία σαν ένα φάρμακο placebo (εικονικό). Λέει, δηλαδή, ότι οι μεγαλομέτοχοι των τραπεζών και των επιχειρήσεων είναι αυτοί που διευθύνουν σήμερα τον κόσμο. Τον συνάντησα και συζητήσαμε αρκετά, νομίζω ότι το έγραψε σε μια στιγμή κρίσης ειλικρίνειας... Στη συνέχεια διάβασα και το βιβλίο του Στεφάν Οσμόν 'Le Capital' που εκείνος πια τα έλεγε καθαρά, εφόσον είχε υπάρξει μεγάλο στέλεχος αυτής της οικονομικής αλυσίδας και την εγκατέλειψε...
* Σε ένα σημείο στην ταινία ένας χαρακτήρας, ένα από τα στελέχη του τραπεζικού συστήματος, ρωτά έναν άλλο «Τι πουλάμε;» και ο άλλος δεν ξέρει τι να του απαντήσει...
Ναι, ένα μεγάλο ποσοστό των κεφαλαίων που διακινούνται μέσα από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν έχουν πραγματικό, "υλικό" αντίκρισμα, η κίνηση η ίδια παράγει κέρδος...
* Στην ταινία ο ήρωάς σας, ο Μαρκ Τουρνέιγ, κάποια στιγμή "δανείζεται" τις στρατηγικές εξουσίας του Μάο, κατά την περίοδο της Πολιτιστικής Επανάστασης...
Μου φάνηκε ενδιαφέρον στοιχείο αυτός ο παραλληλισμός, ότι το διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας λειτουργεί σχεδόν με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί το πολιτικό γραφείο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Και στις δύο περιπτώσεις βλέπουμε τις ίδιες δολοπλοκίες. Η παλιά φρουρά που πολέμησε ο Μάο αποτελείται από γραφειοκράτες, όπως λέει ο Μαρκ Τουρνέιγ. Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι Κινέζοι έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν έναν νέο καπιταλισμό, τον κομμουνισμό του καπιταλισμού, που με πολλούς τρόπους λειτουργεί πιο αποτελεσματικά απ' ό,τι ο δυτικός καπιταλισμός. Είναι πολύ πιο επικερδής, επειδή δεν υπάρχουν απαιτήσεις από τον κόσμο της εργασίας. Πρόκειται για το παλιό όνειρο του καπιταλισμού...
Αφιέρωμα στην Τανιοθήκη της Ελλάδος στο έργο του
Στο αφιέρωμα στον Κώστα Γαβρά, που ξεκινά την Τρίτη στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Ιερά οδός 48 και Μ. Αλεξάνδρου) και θα διαρκέσει έως τις 6 Φεβρουαρίου, θα προβληθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα το σύνολο του έργου του, από την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του το "Διαμέρισμα δολοφόνων" (Compartiment Tueurs, 1965), βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Σεμπαστιάν Ζαπριζό και πρόκειται για μια αστυνομική έρευνα δολοφονιών με μεγάλη δόση σασπένς και έκδηλη την αγάπη του Κώστα Γαβρά για τα αμερικανικά film noir. Ακολουθεί το "Μακί, τα λιοντάρια της κολάσεως" (Un homme de trop, 1967), μια ταινία για το πού αρχίζει και το πού τελειώνει η προδοσία εν καιρώ πολέμου μέσα από την προσπάθεια διάσωσης δώδεκα Γάλλων αιχμαλώτων στρατιωτών σε γερμανικό στρατόπεδο.
Φυσικά, θα δούμε τη βασική τριλογία πολιτικού κινηματογράφου του Κώστα Γαβρά, με τον Υβ Μοντάν στους πρωταγωνιστικούς ρόλους και στις τρεις ταινίες: το πολυβραβευμένο "Z" (1969), το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού με αφετηρία τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963, το δεύτερο μέρος της τριλογίας, "Η Ομολογία" (L’ Aveu, 1970), με θέμα τη σύλληψη ενός αξιωματούχου στην Ανατολική Ευρώπη (βασισμένη στην αληθινή ιστορία εμπλοκής σε μια δίκη εκκαθάρισης το 1951 του κομμουνιστή Άρθουρ Λόντον στην Τσεχοσλοβακία), και την "Κατάσταση Πολιορκίας" (Etat de Siege, 1972), η οποία εμπνέεται από τον αγώνα των Τουπαμάρος ενάντια στη δικτατορία της Ουρουγουάης.
Αμέσως μετά, με το "Ειδικό δικαστήριο" (Section speciale, 1975), ο Γαβράς στρέφεται σε μια ιστορία (βασισμένη σε αληθινά γεγονότα) πολιτικής δίωξης Γάλλων ιδεολόγων για τη δολοφονία ενός Γερμανού αξιωματικού του ναυτικού στο κατεχόμενο Παρίσι. Ακολουθεί η "Λάμψη μιας γυναίκας" (Clair de femme 1979), όπου ο Κώστας Γαβράς στρέφεται στη συνάντηση δύο τραγικών προσώπων, η οποία για πρώτη φορά δεν έχει καμία πολιτική διάσταση. Πρόκειται για την ερωτική συνάντηση ενός άνδρα (Υβ Μοντάν), ο οποίος προσπαθεί να συνέλθει από τον θάνατο της γυναίκας του, με μια γυναίκα (Ρόμι Σνάιντερ), η οποία πενθεί για τον χαμό της κόρης της. Στη συνέχεια, η πρώτη αμερικανική παραγωγή του Γαβρά, το βραβευμένο με Όσκαρ σεναρίου "Ο Αγνοούμενος" (Missing, 1982), με τον Τζακ Λέμον και τη Σίσι Σπέισεκ να αναζητούν τον εξαφανισμένο γιο και σύντροφο, έναν νεαρό Αμερικανό ακτιβιστή στη Χιλή του Πινοσέτ.
Το παλαιστινιακό ζήτημα έρχεται στο προσκήνιο μέσα από το "Hanna K." (1983), ενώ στην "Οικογενειακή Υπόθεση" (Conseil de famille, 1986) ο Κώστας Γαβράς στρέφεται για πρώτη φορά στην κωμωδία μέσα από την ιστορία επανένταξης ενός οικογενειάρχη διαρρήκτη (Τζόνι Χάλιντέι) έπειτα από την αποφυλάκισή του. Παραγωγή ΗΠΑ είναι "Το στίγμα της προδοσίας" (Betrayed, 1988), όπου η Ντέμπρα Γουίνγκερ ως πράκτορας του FBI καταφέρνει να διεισδύσει σε μια ρατσιστική οργάνωση τύπου Κου Κλουξ Καν. Eπί αμερικανικού εδάφους διαδραματίζεται και το "Μουσικό κουτί" (Music box, 1989) με τη δικηγόρο Τζέσικα Λανγκ να υπερασπίζεται τον Ούγγρο μετανάστη πατέρα της, ο οποίος κατηγορείται για συνεργασία με τους Ναζί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακολουθεί "Η μικρή Αποκάλυψη" (La Petite Apocalypse, 1993), μια ταινία στη σκιά της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου, με τον Τσέχο σκηνοθέτη Γίρι Μένζελ στον ρόλο ενός συγγραφέα από την πρώην κομμουνιστική Πολωνία, ο οποίος προσπαθεί να δημοσιεύσει τα έργα του. Μια ακόμη "ανάγνωση" των ΗΠΑ και των αμερικανικών media από τον Κώστα Γαβρά αποτελεί το "Mad City" (1997), όπου ο Ντάστιν Χόφμαν ως τηλεοπτικός ρεπόρτερ καλύπτει ζωντανά την ομηρία μαθητών σ’ ένα Μουσείο Φυσικής Ιστορίας κάπου στην Καλιφόρνια, από τον απολυμένο φύλακα Τζον Τραβόλτα.
Με το "Αμήν." (Amen., 2003), ο Γαβράς στρέφει την κριτική του στη συνενοχή ναζισμού και ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Στη συνέχεια, με την ανατριχιαστική σάτιρα "Το τσεκούρι" (Le Couperet, 2005), ο Γαβράς μιλά για τη σύγχρονη Ευρώπη του ανελέητου καπιταλισμού, μέσα από την ιστορία ενός απεγνωσμένου ανέργου που εξελίσσεται σε μεθοδικό δολοφόνο. Τέλος, στο "Παράδεισος στη Δύση" (Eden is West, 2009), ο Γαβράς επιστρέφει στην Ελλάδα για να αναδείξει το καυτό ζήτημα των "απόκληρων" του Τρίτου Κόσμου που πολιορκούν το Φρούριο - Ευρώπη...
Την Τετάρτη 30 Ιανουαρίου, στις 7.30 μ.μ., θα πραγματοποιηθεί στην Ταινιοθήκη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης για το μέλλον των ταινιοθηκών, ανοιχτή για το κοινό, με κεντρικό ομιλητή τον Κώστα Γαβρά. Μαζί του η γραμματέας της Ταινιοθήκης και καθηγήτρια πανεπιστημίου Μαρία Κομνηνού, ο διευθυντής του Κέντρου Κινηματογράφου Γρηγόρης Καραντινάκης, η πρόεδρος της Ακαδημίας Κινηματογράφου Κατερίνα Ευαγγελάκου και ο αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Θάνος Αναστόπουλος. Αμέσως μετά, θα προβληθεί η ταινία "Κατάσταση Πολιορκίας", την οποία και θα προλογίσει ο σκηνοθέτης. Την επόμενη μέρα, Πέμπτη 31 Ιανουαρίου, στις 11 π.μ. στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών ο Κώστας Γαβράς θα δώσει ένα masterclass με τίτλο «Η τέχνη του σκηνοθέτη», στο πλαίσιο του αφιερώματος της Ταινιοθήκης.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)